Đã có một thời gian dài người ta bàn luận về chất lượng của dịch vụ môi giới cho người di cư tại CH Séc và thực tế không thể bàn cãi là những dịch vụ này thường được cấp không chuyên nghiệp. Đã một thời gian dài CLB Hà Nội quan tâm về việc hỗ trợ chuyên nghiệp hóa các dịch vụ này; vào năm 2007 chúng tôi là một tổ chức đầu tiên thành lập môđun tập huấn thử nghiệm cho trợ lý viên liên văn hóa Séc Việt. Nhiệm vụ của họ là hướng dẫn người làm văn hóa Séc và Việt giao tiếp hiệu quả ở mức độ chuyên nghiệp. Vào năm 2011 chúng tôi đã thực hiện môđun thử nghiệm thứ hai. Từ hai khóa nhóm trợ lý viên song ngữ Séc-Việt đã qua đào tạo được thành lập. Họ có thể tận dụng rộng rãi không chỉ trong CLB Hà Nội mà cả những nơi khác.
Cho tới hôm nay chúng tôi đã được nhận kinh phí cho hoạt động này từ 2 dự án (từ quỹ EIF và quỹ từ thiện OSF Praha) và chúng tôi có thể cung cấp dịch thuật viên, trợ lý viên và hòa giải viên đã được đào tạo cho cơ quan công quyền, các tổ chức phi chính phủ và công chúng (ví dụ Inbáze Berkat, OAMP MV ČR, IOM, CHARITA ČR, một số luật sự v.v. đang sử dụng trợ lý viên của chúng tôi). Với việc bộ luật về hòa giải mới vừa được phê duyệt và có giá trị không lâu và căn cứ vào kinh nghiệm hiện có và công tác với các trợ lý viên nêu trên chúng tôi quyết định ủng hộ việc hỗ trợ liên văn hóa chuyên nghiệp trên toàn quốc. Vậy nên hiện nay chúng tôi đang phát triển dự án tạo phương pháp hỗ trợ liên văn hóa tại CH Séc không chỉ cho người Việt di cư mà cho tất cả các nhóm ngôn ngữ của người di cư tại đây.
Trong khuôn khổ dự án Hỗ trợ trợ lý viên liên văn hóa được kinh phí từ chương trình EURES đầu tiên chúng tôi đã hẹn đàm phán tại Bộ lao động và xã hội CH Séc với mục từng bước xin giấy phép cho người môi giới giao tiếp liên văn hóa. Nhóm công tác được thành lập sau đó đã soạn thảo được một đề xuất với nội dung giáo dục làm việc tạm thời đầu tiên. Hiện nay với sự hợp tác với các tổ chức khác chúng tôi đang cố gắng để vai trò của những người môi giới này được phép chính thức và những người sử dụng có thể có được sự bảo đảm tối thiểu về chất lượng dịch vụ mà họ được cấp.
Phần tiếp theo giới thiệu từng vai trò của người môi giới như CLB Hà Nội đã thành lập.
Dịch thuật viên, trợ lý viên liên văn hóa và hòa giải viên liên văn hóa
Hoạt động chuyên nghiệp trong lĩnh vực hỗ trợ liên văn hóa là một cái gì đó khác với dịch thuật cổ điển mà bạn thường gặp ở các khoa hoặc tại tòa. Chuyên gia hỗ trợ liên văn hóa trước tiên phải có khả năng phân tích vấn đề từ khía cạnh liên văn hóa. Có thể phân biệt được tác nhân nào (văn hóa, xã hội, kinh tế v.v.) liên quan tới sự phát sinh của vấn đề và tìm cho chúng những giải pháp phù hợp. Trong lĩnh vực môi giới liên văn hóa về cơ bản ta thấy được 3 vai trò: dịch thuật cộng đồng, hỗ trợ liên văn hóa và hòa giải liên văn hóa.
- Dịch thuật viên cộng đồng (xã hội) ta hiểu là người dịch thuật hoạt động trong lĩnh vực hòa nhập người nước ngoài, trong lĩnh vực giải quyết các câu hỏi liên văn hóa. Người này phải có vốn từ vựng của ngôn ngữ Séc rất tốt và ngôn ngữ thứ 2 phải đạt được trình độ giao tiếp hàng ngày và hiểu biết ngôn từ ngành luật cơ bản. Đồng thời, với tư cách là dịch thuật viên xã hội người dịch thuật phải có được kỹ năng giao tiếp và dịch thuật và trình độ hiểu biết văn hóa Séc và văn hóa cũng như vị thế của người di cư liên quan, để có thể hiểu được sự khác nhau của các từ sử dụng trong nghĩa văn hóa xã hội của từ và phải xem xét tới sự khác biệt này khi dịch thuật. Chỉ như vậy mới có thể chuyền tải một cách chất lượng và hiệu quả nội dung giao tiếp giữa các chủ thể từ hai văn hóa khác nhau. Chúng tôi có thể đưa ra một trong hàng nghìn ví dụ để minh họa: nếu nhân viên hải quan tại biên giới hỏi người Việt di cư từ một làng với trình độ học vấn tối thiểu: „anh/chị có việc làm không?“, thì rất có thể là người bị hỏi sẽ hiểu câu hỏi đặt ra như sau: „anh/chị làm việc cho một ai đó và nhận lương từ việc của mình?“. Người Việt sẽ trả lời: „có“. Tuy nhiên trong thực tế nhân viên hải quan quan tâm tới điều là người bị hỏi có hợp đồng lao động đã ký hay không, và vì vậy câu trả lời của người bị hỏi có thể là bắt đầu của hiểu nhầm không phải chỉ do không hiểu tiếng mà đặc biệt là sự thiếu hiểu biết của ngữ cảnh văn hóa xã hội.
- Trợ lý viên liên văn hóa giúp đỡ 2 chủ thể từ những nền văn hóa khác nhau khi giao tiếp. Trợ lý viên phải có kiến thức cơ bản về tình hình kinh tế xã hội của người di cư và phải biết quy định pháp lý liên quan của nước bản địa. Trợ lý viên thường làm việc theo hướng dẫn của chuyên gia khác hoặc trong khuôn khổ một tổ chức, tổ chức này sẽ huấn luyện trong lĩnh vực chuyên môn của mình. Trợ lý viên có thể giúp đỡ luật sư trong phòng tư vấn, nhân viên tại công sở v.v. Hỗ trợ liên văn hóa được hiểu là một can thiệp chuyên môn độc lập giữa luật sư và khách hàng.
- Hòa giải viên liên văn hóa (văn hóa xã hội) vừa là dịch thuật viên và vừa là chuyên gia môi giới khi giải quyết tranh chấp, đàm phán và hòa giải liên quan tới 2 chủ thể từ những nền văn hóa khác nhau. Có thể giải quyết tranh chấp giữa người thuê và quản lý nhà ở, đàm phán trong các tranh chấp của cộng đồng địa phương.
Từ phương diện phương pháp môi giới viên liên văn hóa tiến hành các bước sau:
- thẩm tra lại thông tin đã có (thông qua dịch thuật)
- phân tích tại địa bàn, phân tích ngôn ngữ
- phân tích những liên lạc đã thực hiện và đàm thảo (xem khi có giao tiếp có mặt dịch thuật viên hay không)
- nhận dạng những loại can thiệp cần thiết
- cung cấp thông tin liên văn hóa cơ bản
- phân tích rào cản liên văn hóa hiện đang thực sự có
- tạo điều kiện cùng đàm thảo với dịch thuật viên, trong trường hợp cần thiết có sự tham gia của hòa giải viên hoặc chuyên gia khác
- đảm bảo rõ quan điểm của cả hai bên với dịch thuật viên và tư vấn trong lĩnh vực liên văn hóa
- đảm bảo can thiệp bền vững, hoặc những cá nhân chính có khả năng tự giải quyết tranh chấp sau này (những cá nhân có thể trợ giúp khi dịch, giải quyết, liên lạc v.v.)
- đánh giá cả hai bên (cũng cùng với dịch thuật viên)
Chúng tôi chào đón tất cả những bình luận, ý kiến đóng góp vào hoạt động môi giới hoặc huấn luyện môi giới viên. Có thể tải tờ rơi miễn phí với 6 ngôn ngữ mà đã được chuẩn bị trong khuôn khổ dự án: tiếng Séc, tiếng Việt, tiếng Mông Cổ, tiếng Trung, tiếng Ucraina, tiếng Nga.
Dự án được mạng lưới việc làm EURES hỗ trợ.